สายพานรถยนต์ (Automotive Belt)
สายพานเป็นอุปรณ์อีกชนิดที่ใช้ในการถ่ายทอดกำลังจากที่หนึ่งไปยังอีกที่หนึ่ง ซึ่งขึ้นอยู่กับการออกแบบและความเหมาะสม โดยปกติแล้ววีธีที่ใช้ในการถ่ายทอดกำลังเชิงกลที่นิยมใช้กันมีดังนี้
- ถ่ายทอดกำลังโดยใช้เฟือง
- ถ่ายทอดกำลังโดยการคับปลิ้ง(Coupling) หรือที่เรียกว่ายอย(เพลากลาง)
- ถ่ายทอดกำลังโดยใช้เพลา
- ถ่ายทอดกำลังโดยใช้ลูกเบี้ยว
- ถ่ายทอดกำลังโดยใช้สายพาน
- ถ่ายทอดกำลังโดยใช้โซ่
- ถ่ายทอดกำลังโดยใช้น้ำมัน
- ถ่ายทอดกำลังโดยใช้สาย เช่น สายเบรกมือ, สายคลัตช์(ในรถบางรุ่น)
ชนิดของสายพานที่ใช้ในรถยนต์
- สายพานแบบ V (V-Belts) ขนาดที่ใช้กันส่วนมากคือ 9.5 และ 12.5 เช่น 9.5*1000
- 9.5 คือ ความกว้างของสันสายพานด้านนอก (มม.)
- 1000 คือ ความยาวด้านนอกของสายพาน (มม.)
- สายพานแบบร่อง V (V-Multi-Ribbed Belts) ส่วนมากที่ใช้กันจะมี 3-6 ร่อง(3PK-6PK) ตัวอย่างเช่น 4PK870
- 4 คือ เป็นสายพานแบบ 4 ร่องฟัน
- PK คือ ขนาดมาตรฐานของสายพาน (section) แบบ PK
- 870 คือ ความยาวของสายพานด้านนอก มีหน่วยเป็นมิลลิเมตร
- สายพานแบบ Synchronous (Synchronous Drive Belts) จะเป็นสายพานในรูปแบบของสายพานไทม์มิ่ง
คุณสมบัติของสายพานที่ดี
- ทนต่อน้ำมันเครื่อง
- ทนความร้อนได้สูง
- ยืดหยุ่นได้ดี
- ไม่นำไฟฟ้า
สิ่งที่ควรตรวจสอบเกี่ยวกับสายพาน
- รอยแตก ฉีดขาด
- ความตึง-หย่อน
- เสียงดังที่เกิดจากลูกปืนลูกลอกสายพาน
- เสียงดังจากตัวสายพาน
- เกิดเสียงดังขณะติดเครื่องยนต์ใหม่ๆ และดังสักพักหนึ่งแล้วเงียบไปเมื่อเครื่องร้อนแสดงว่าสายพานแห้ง ให้เปลี่ยนใหม่
- แก้เสียงดังจากสายพานได้โดยใช้สบู่ถูที่บริเวณด้านข้างของสายพานให้ทั่ว
การใส่สายพานที่ผิดและสภาพสายพานที่หมดอายุ
ผลจากการที่สายพานหย่อน
- ถ้าสายพานหย่อนเกินไปจะทำให้มีเสียงดังขณะเร่งเครื่อง
- ปั๊มน้ำหมุนช้า ทำให้เครื่องยนต์ร้อน
- ไดชาร์ทหมุนช้าทำให้ไฟชาร์จเช้าแบตเตอรี่ไม่เพียงพอ
- ต้องใช้แรงในการเหยียบเบรกมากขึ้น (สำหรับรถยนต์เครื่องดีเซล)
ไม่ควรปล่อยให้สายพานชำรุดจนขาดแล้วจึงทำการเปลี่ยน
ตัวอย่างชนิดของสายพานรถยนต์ต่างๆ
- สายพานร่อง V แบบ A และ M เป็นสายพานที่ใช้ถ่ายทอดกำลัง ที่ใช้อย่างแพร่หลายที่สุด ส่วนใหญ่จะมีขนาดหน้ากว้าง 9.5 และ 12.5 มิล
- สายพานร่อง V ตามยาว เป็นสายพานที่รวมข้อดีทางด้านความยืดหยุ่นในการงอตัว (Flexibility) ของสายพานแบบแบน (Flat belt) กับประสิทธิภาพในการส่งกำลังของสายพานร่องวี (V-Belt)
- สายพานร่อง V แบบ B เป็นสายพานที่ใช้ในการส่งกำลังที่มีหน้ากว้างกว่าแบบ A ทำให้รับโหลดได้สูงกว่า ส่วนใหญ่่จะมีหน้ากว้า 17 มิล
- สายพานร่อง V แบบ B มีฟันเฟือง(Raw Edge V Belts) ส่วนใหญ่่จะมีหน้ากว้า 17 มิล
- สายพานราวลิ้น(สายพานฟันเฟือง)